Podstawowe polecenia systemowe
ls: Wyświetla listę plików i katalogów w bieżącym katalogu.
$ ls -a # Zawiera pliki ukryte
$ ls -l # lista szczegółowa
cd: Zmiana katalogu roboczego
$ cd /sciezka/do/katalogu$ cd ~/ # Przejdź do katalogu domowego
$ cd .. # Przejdź do katalogu nadrzędnego
pwd: Wyświetla bieżący katalog roboczy
$ pwd
cp: Kopiuje pliki lub katalogi
$ cp plik.txt /sciezka/do/docelowego_katalogu
$ cp -r katalog /sciezka/do/docelowego_katalogu # Kopiowanie rekurencyjne katalogu
mv: Przenosi lub zmienia nazwę plików/katalogów
$ mv stary_plik.txt nowy_plik.txt
$ mv plik.txt /sciezka/do/docelowego_katalogu
rm: Usuwa pliki lub katalogi
$ rm plik.txt # usuwa plik$ rm -r katalog # Usuwa katalog i jego zawartość$ rm -f plik.txt # Wymusza usunięcie pliku bez potwierdzenia
mkdir: Tworzy nowy katalog
$ mkdir nowy_katalog
rmdir: Usuwa pusty katalog
$ rmdir pusty_katalog
Polecenia związane z systemem
- su: Loguje się jako root/dowolny użytkownik
$ su # loguje się jako root
# su jakis_uzytkownik # loguje się jako jakis_uzytkownik
sudo: Wykonuje polecenie z uprawnieniami administratora
$ sudo polecenie
apt-get: Zarządzanie pakietami w systemach opartych na Debianie (np. Ubuntu/Mint).
$ sudo apt-get update # Aktualizacja listy pakietów
$ sudo apt-get upgrade # Aktualizacja zainstalowanych pakietów
$ sudo apt-get install nazwa_pakietu # Instalacja pakietu
$ sudo apt-get remove nazwa_pakietu # Usunięcie pakietu
$ sudo apt-get install --reinstall # przeinstalowanie pakietu
systemctl: Zarządzanie usługami systemowymi.
$ sudo systemctl status nazwa_uslugi # Sprawdza status usługi
$ sudo systemctl start nazwa_uslugi # Uruchamia usługę
$ sudo systemctl stop nazwa_uslugi # Zatrzymuje usługę
$ sudo systemctl restart nazwa_uslugi # Restartuje usługę
$ sudo systemctl enable nazwa_uslugi # Umożliwia automatyczne uruchamianie usługi przy starcie
$ sudo systemctl disable nazwa_uslugi # Wyłącza automatyczne uruchamianie usługi przy starcie
$ sudo systemctl reload nazwa_uslugi # Wczytuje konfigurację na nowo bez restartu usługi
ps: Wyświetla listę aktualnie uruchomionych procesów.
$ ps aux # Wyświetla wszystkie procesy
top: Monitorowanie systemu w czasie rzeczywistym.
$ top
df: Wyświetla informacje o użyciu dysku.
$ df # podaje rozmiar w bajtach
$ df -h # podaje w jednostkach KB, MB, GB, TB...
du: Wyświetla rozmiar plików i katalogów.
$ du -sh katalog
free: Wyświetla informacje o użyciu pamięci RAM.
$ free -h
Polecenia zarządzania plikami
cat: Wyświetla zawartość pliku.
$ cat plik.txt
less: Wyświetla zawartość pliku strona po stronie.
$ less plik.txt
head: Wyświetla pierwsze linie pliku.
$ head plik.txt
$ head -n 10 plik.txt # Wyświetla pierwsze 10 linii
tail: Wyświetla ostatnie linie pliku
$ tail plik.txt
$ tail -n 10 plik.txt # Wyświetla ostatnie 10 linii
$ tail -f plik.txt # Śledzi zmiany w pliku w czasie rzeczywistym
grep: Przeszukuje pliki tekstowe pod kątem wzorca.
$ grep "wzorzec" plik.txt
$ grep -r "wzorzec" katalog # Rekurencyjne przeszukiwanie katalogu
find: Wyszukuje pliki i katalogi w systemie plików.
$ find /sciezka/do/katalogu -name "nazwa_pliku"
tar: Archiwizowanie i rozpakowywanie plików tar.
$ tar -cvf archiwum.tar katalog # Tworzenie archiwum
$ tar -xvf archiwum.tar # Rozpakowywanie archiwum
$ tar -czvf archiwum.tar.gz katalog # Tworzenie archiwum skompresowanego
$ tar -xzvf archiwum.tar.gz # Rozpakowywanie skompresowanego archiwum
zip i unzip: Kompresowanie i dekompresowanie plików zip.
$ zip -r archiwum.zip katalog # Tworzenie pliku zip
$ unzip archiwum.zip # Rozpakowywanie pliku zip
Polecenia sieciowe
ifconfig: Wyświetla konfigurację interfejsów sieciowych (starsza wersja ip).
$ ifconfig
ip: Nowoczesne narzędzie do zarządzania interfejsami sieciowymi.
$ ip addr show # Wyświetla adresy IP
$ ip link show # Wyświetla interfejsy sieciowe
ping: Sprawdza dostępność hosta w sieci.
$ ping adres_ip_lub_domena
wget: Pobiera pliki z sieci.
$ wget http://adres_url
curl: Wysyła zapytania HTTP i pobiera dane z sieci.
$ curl http://adres_url
ssh: Łączy się z zdalnym serwerem za pomocą SSH.
$ ssh użytkownik@adres_serwera
$ ssh użytkownik@adres_serwera -p 1122 # jeżeli ssh pracuje na innym niż domyślnym 22 porcie
Inne przydatne polecenia
chmod: Zmienia uprawnienia do plików i katalogów.
$ chmod 755 plik.txt
$ chmod -R 755 katalog # Rekurencyjnie zmienia uprawnienia dla katalogu
chown: Zmienia właściciela i grupę plików lub katalogów.
$chown użytkownik:grupa plik.txt
$ chown -R użytkownik:grupa katalog # Rekurencyjnie zmienia właściciela dla katalogu
alias: Tworzy aliasy dla poleceń.
$ alias ll='ls -la'
man: Wyświetla podręcznik systemowy dla poleceń.
$ man ls
echo: Wyświetla tekst lub zawartość zmiennej.
$ echo "Hello, World!"
$ echo $SHELL
env: Wyświetla zmienne środowiskowe.
$ env
Podstawowe polecenia skrótowe
Ctrl + C: Zatrzymuje bieżący proces.Ctrl + Z: Wstrzymuje bieżący proces i przesuwa go do tła.Ctrl + D: Kończy sesję terminala (odpowiednik exit).Ctrl + A: Przenosi kursor na początek linii.Ctrl + E: Przenosi kursor na koniec linii.